ေမး။ ။ မွတ်စ်လင်မ်ေတွရဲ့ ဗလီေကျာင်းေတွထဲမှာ ဘာေတွ ရှိလဲ။ ြပီးေတာ့ ဗလီကေန ေန့တိုင်း ဘာသံေတွ ေအာ်ေနြကတာလဲ။ ဘာေတွလုပ်ြကသလဲ။ ဗလီထဲကို ဘာသာြခားေတွ ဝင်လို့ တက်လို့ရလား။
ေြဖ။ ။
(၁) အဓိပ္ပါယ်
“ဗလီ”ဟာ ပါရှန် ဖါရစီစကားြဖစ်ြပီး အရဗီလိုဆိုရင်ေတာ့ “မ(တ်)စ်ဂျိဒ်” ြဖစ်ပါတယ်။ တိုက်ရိုက် အဓိပ္ပါယ်က ေတာ့ “အမိန့်နာခံတဲ့ ေနရာ”ပါ။ ကိုးကွယ်ရာ အနှိုင်းမဲ့ အလ္လာဟ်ကို နာခံဝတ်ြပုကိုးကွယ်တဲ့ ေနရာပါ။
(၂) ဗလီဝတ်ေကျာင်းေတာ်ထဲမှာ
ပင်မဝတ်ြပုေဆာင်၊ အမျိုးသမီးသီးသန့်ဝတ်ြပုေဆာင်၊ ဝတ်တက်နှိုးေဆာ်စင်(မင်နရက်)၊ ဝတ်မြပုမှီ ကိုယ်လက်သန့်စင်(ဝဿူ)ကန်၊ ကျမ်းစာနှင့် ယဉ်ေကျးလိမ္မာ စာသင်ေကျာင်း၊ ဝတ်ြပု ေရှ့ေဆာင် ဆရာ(အီမာန်)နှင့် နိဗ္ဗာန်ေဆာ်(မုအ်ဇင်) မိသားစုတို့အတွက် အိမ်(သို့)အခန်း၊ နာေရးအတွက် ထမ်းစင်နှင့် နိဗ္ဗာန်ယာဉ်(အချို့ြမို့ရွာများတွင်ေတာ့ ရန်ပံုေငွအခက်အခဲအရ မရှိပါ)တို့ ရှိြကပါတယ်။
(၃) ဝတ်တက်နှိုးေဆာ်သံ
ဝတ်တက်နှိုးေဆာ်စင်မှ နိဗ္ဗာန်ေဆာ်က ေကျာင်းေတာ်သို့လာေရာက်ဝတ်ြပုြကရန် တစ်ေန့လျှင် ငါးြကိမ် နှိုးေဆာ်ပါသည်။ နှိုးေဆာ်သံမှာ - ြမတ်ရှင်အလ္လာဟ်သည် အြကီးြမတ်ဆံုး ြဖစ်ပါသည်(၄ြကိမ်)၊ ြမတ်ရှင်အလ္လာဟ်မှအပ ကိုးကွယ်ရာ မရှိေြကာင်း သက်ေသခံပါ၏(၂ြကိမ်)၊ မုဟမ္မဒ်သခင်သည် ြမတ်ရှင်အလ္လာဟ်၏ တမန်ေတာ်ြဖစ်ေြကာင်း သက်ေသခံပါ၏(၂ြကိမ်)၊ ဝတ်ြပုရန် လာေရာက်ြကေလာ့(၂ြကိမ်)၊ ေအာင်ြမင်မှုဆီသို့ လာေရာက်ြကေလာ့(၂ြကိမ်)၊ ြမတ်ရှင်အလ္လာဟ်သည် အြကီးြမတ်ဆံုး ြဖစ်ပါသည်(၂ြကိမ်)နှင့် ြမတ်ရှင် အလ္လာဟ်မှအပ ကိုးကွယ်ရာ မရှိပါ(၁ြကိမ်)တို့ြဖစ်ပါသည်။ ြမို့ရွာများတွင် ၎င်းနှိုးေဆာ်သံ ပျံ့လွင့်ြကားရြခင်းြဖင့် မေကာင်းဆိုးဝါးနှင့် မာရ်နတ်(ရှိုက်တွာန်)များရန်မှ ကင်းေဝးြပီး မဂင်္လာအြဖာြဖာကျေရာက်ေြကာင်း သွန်သင်ထားပါသည်။
(၄) ဝတ်ြပုေဆာင်
ပင်မဝတ်ြပုေဆာင်တွင် တရားေဟာစင်ြမင့်(မင်န်ဗရ်)တစ်ခုရှိြပီး ေရှ့ေဆာင်ဆရာမှ ထိုစင်ြမင့်ထက်မှေန၍ ေသာြကာေန့တိုင်းနှင့် ကျန်ေန့များတွင် အခါအားေလျာ်စွာ တရားေဟာဆံုးမစကားေြပာပါသည်။ ဝတ်ြပုေဆာင် များမှာ အခန်းလွတ်များြဖစ်ြကြပီး ေရှ့ေဆာင်ေနာက်မှလိုက်၍ လူစုလူေဝးြဖင့်ဝတ်ြပုြကရန်အတွက်ြဖစ်ပါသည်။ ဝတ်ြပုမှုမှာ ကုရ်အာန်ကျမ်းြမတ်ပါ ပါဒေတာ်များ ရွတ်ဖတ်သရဇ္ဇယ်ြခင်း၊ ဆုေတာင်းြခင်း၊ ဂုဏ်ေတာ်တသြခင်းနှင့် ေမတ္တာပို့သြခင်းများ ကို ရပ်ြခင်း၊ ဦးညွတ်ြခင်း၊ ထိုင်ြခင်းနှင့် ဦးချြခင်းအေနအထားများြဖင့် ြပုြခင်း ြဖစ်သည်။ ပံုမှန်ေန့စဉ် ငါးြကိမ်စုေဝး ဝတ်ြပုြခင်းအြပင် ဝတ်ြပုေဆာင်များတွင် တစ်ဦးချင်းအလိုက် ေသာ်လည်းေကာင်း၊ အုပ်စုလိုက်ေသာ်လည်းေကာင်း တရားေဆွးေနွးြခင်း၊ ကျမ်းစာများဖတ်ရှုြခင်း၊ ဂုဏ်ေတာ်တသြခင်း၊ တရားဆင်ြခင်ြခင်းနှင့် ထိုင်ြခင်း (မုရာကဗာ)၊ ရမဒွန်ဥပုသ်လြမတ်တွင် တရားစခန်းဝင်ြခင်း(အိသိကားဖ်)တို့ကိုလည်း ြပုလုပ်ြကပါသည်။ ဝတ်ြပုေဆာင်ထဲတွင် ကုရ်အာန်ကျမ်းလာ ပါဒေတာ်များနှင့် တမန်ေတာ်ြမတ်၏ ဆံုးမစကားများကို ချိတ်ဆွဲထားေလ့ရှိသည်။ ကုရ်အာန်ကျမ်းေတာ်ြမတ်နှင့် ဆံုးမစာများကိုလည်း ဝတ်ြပုသူတို့ ဖတ်မှတ်နိုင်ရန် စာအုပ်ဗီရိုများြဖင့် စီစဉ်ထားေပးသည်။
(၅) ဝတ်ေကျာင်းေတာ်ထဲတွင်
သာေရးနာေရးကိစ္စများြဖစ်ေသာ ေသဆံုးသူအတွက် ဝတ်ြပုဆုေတာင်းေပးြခင်း၊ လူမှုအေရးကိစ္စများနှင့်ပတ်သက်ြပီး အစ္စလာမ့်ဓမ္မသတ်မှူးများမှ ဆံုးြဖတ်မှုများေပးြခင်းနှင့် ေစ့စပ်ေြကာင်းလမ်းထိမ်းြမားြခင်း၊ ေန့ထူးညြမတ်များနှင့် ရမဒွန်ဥပုသ်လြမတ်တွင် အလှူအတန်းများလုပ်ြခင်းစသည်တို့ကိုလည်း ြပုလုပ်ပါသည်။ အချို့ဝတ်ေကျာင်းေတာ်များတွင် လူမှုဖွံ့ြဖိုးေရးအတွက် စာြကည့်တိုက်နှင့် ေဆးခန်းများတွဲဖက် ဖွင့်ထားြခင်း မျိုးလည်းရှိပါသည်။
(၆) ဗလီဝတ်ေကျာင်းေတာ်များနှင့် ဘာသာြခားညီေနာင်များ
အစ္စလာမ့်သင်ြကားမှုအရ ဟဂျ်ဘုရားဖူးရန်အတွက် သီးသန့်ြဖစ်ေသာ ကာဘာေကျာင်းေတာ်(ြမင့်ြမတ်မှုအရ သာလွန်ေသာ်လည်း ကျန်ဝတ်ေကျာင်းေတာ်များနည်းတူ အခန်းလွတ်ပင်ြဖစ်သည်)မှအပ ကျန်ဝတ်ေကျာင်းေတာ်များ အားလံုးကို ဘာသာြခားညီေနာင်များအေနြဖင့် ရည်ရွယ်ချက်ေကာင်း(ဥပမာ- ဝတ်ေကျာင်းေတာ်နှင့် ဝတ်ြပုမှုကို သိလို ေလ့လာလိုြခင်းမျိုး)ြဖင့် ဝင်ေရာက်နိုင်ပါသည်။ ဘာသာတရားတိုင်း လိုလိုတွင် ဝတ်ြပုကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ထွဋ်ြမတ်အေဆာက်အဦးများနှင့်ပတ်သက်၍ ရိုေသမှု စည်းမျဉ်းများ ရှိြကပါသည်။
အစ္စလာမ်တွင်လည်း ဗလီဝတ်ေကျာင်းေတာ်များနှင့်ပတ်သက်၍ ရိုေသမှုဆိုင်ရာ စည်းများ(ဥပမာ- အစ္စလာမ့်တရားေတာ်က သတ်မှတ်ထားသည့် ကိုယ်သန့်စင်မှုရှိြခင်း၊ ဟီရိဩတပ္ပနှင့်အညီ လံုြခံုစွာ ဝတ်ဆင်ထားြခင်း၊ အမျိုးသားနှင့် အမျိုးသမီး မေရာယှက်ြခင်းစသည်တို့)ရှိပါသည်။ ထိုစည်းများကို လိုက်နာနိုင်ေသာ ဘာသာြခားမိတ်ေဆွများအေနြဖင့် မိမိညီေနာင် မွတ်စ်လင်မ်နှင့်အတူ ဝတ်ေကျာင်းေတာ်များသို့ ေလ့လာဝင်ေရာက်နိုင်ပါသည်။ တမန်ေတာ်ြမတ်မုဟမ္မဒ်သခင် သက်ေတာ်ထင်ရှားရှိစဉ် ခရစ်ယာန် သံအဖွဲ့လာေရာက်စဉ် ဂုဏ်ေပးလက်ခံေတွ့ဆံုခဲ့ြပီး တမန်ေတာ်ြမတ် ဝတ်ေကျာင်းေတာ်ထဲသို့ ဝင်ေရာက်ခွင့်ေပးခဲ့ေပသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ေရးဖခင် ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ဂန္ဒီြကီးမှာ အစ္စလာမ့်အလင်းြပပုဂ္ဂိုလ်ြကီး မုဟမ္မဒ်သခင်ကို ေလးစားလို့ပါဟုဆိုကာ သဖက်ပိုင်းေလးကို ပုခံုးတစ်ဖက် တင်ကာ ဗလီဝတ်ေကျာင်းေတာ်များတွင် ရံဖန်ရံခါ လာေရာက်ထိုင်ေနတတ်သည်ကို သမိုင်းစိတ်ဝင်စားသူတိုင်း ေလ့လာဖူးလိမ့်မည်။
ယေန့သတင်းစာမျက်နှာများတွင်လည်း ဘာသာြခား နိုင်ငံေခါင်းေဆာင်များနှင့် ဘာသာေရးေခါင်းေဆာင်များ မွတ်စ်လင်မ်အများစုရှိရာ နိုင်ငံများသို့ ချစ်ြကည်ေရးခရီးလာေရာက်စဉ် ဗလီ ဝတ်ေကျာင်းေတာ်များသို့ သွားေရာက်သည်ကို ေတွ့ေနရေပသည်။
ြငိမ်းချမ်းသူ
ေြဖ။ ။
(၁) အဓိပ္ပါယ်
“ဗလီ”ဟာ ပါရှန် ဖါရစီစကားြဖစ်ြပီး အရဗီလိုဆိုရင်ေတာ့ “မ(တ်)စ်ဂျိဒ်” ြဖစ်ပါတယ်။ တိုက်ရိုက် အဓိပ္ပါယ်က ေတာ့ “အမိန့်နာခံတဲ့ ေနရာ”ပါ။ ကိုးကွယ်ရာ အနှိုင်းမဲ့ အလ္လာဟ်ကို နာခံဝတ်ြပုကိုးကွယ်တဲ့ ေနရာပါ။
(၂) ဗလီဝတ်ေကျာင်းေတာ်ထဲမှာ
ပင်မဝတ်ြပုေဆာင်၊ အမျိုးသမီးသီးသန့်ဝတ်ြပုေဆာင်၊ ဝတ်တက်နှိုးေဆာ်စင်(မင်နရက်)၊ ဝတ်မြပုမှီ ကိုယ်လက်သန့်စင်(ဝဿူ)ကန်၊ ကျမ်းစာနှင့် ယဉ်ေကျးလိမ္မာ စာသင်ေကျာင်း၊ ဝတ်ြပု ေရှ့ေဆာင် ဆရာ(အီမာန်)နှင့် နိဗ္ဗာန်ေဆာ်(မုအ်ဇင်) မိသားစုတို့အတွက် အိမ်(သို့)အခန်း၊ နာေရးအတွက် ထမ်းစင်နှင့် နိဗ္ဗာန်ယာဉ်(အချို့ြမို့ရွာများတွင်ေတာ့ ရန်ပံုေငွအခက်အခဲအရ မရှိပါ)တို့ ရှိြကပါတယ်။
(၃) ဝတ်တက်နှိုးေဆာ်သံ
ဝတ်တက်နှိုးေဆာ်စင်မှ နိဗ္ဗာန်ေဆာ်က ေကျာင်းေတာ်သို့လာေရာက်ဝတ်ြပုြကရန် တစ်ေန့လျှင် ငါးြကိမ် နှိုးေဆာ်ပါသည်။ နှိုးေဆာ်သံမှာ - ြမတ်ရှင်အလ္လာဟ်သည် အြကီးြမတ်ဆံုး ြဖစ်ပါသည်(၄ြကိမ်)၊ ြမတ်ရှင်အလ္လာဟ်မှအပ ကိုးကွယ်ရာ မရှိေြကာင်း သက်ေသခံပါ၏(၂ြကိမ်)၊ မုဟမ္မဒ်သခင်သည် ြမတ်ရှင်အလ္လာဟ်၏ တမန်ေတာ်ြဖစ်ေြကာင်း သက်ေသခံပါ၏(၂ြကိမ်)၊ ဝတ်ြပုရန် လာေရာက်ြကေလာ့(၂ြကိမ်)၊ ေအာင်ြမင်မှုဆီသို့ လာေရာက်ြကေလာ့(၂ြကိမ်)၊ ြမတ်ရှင်အလ္လာဟ်သည် အြကီးြမတ်ဆံုး ြဖစ်ပါသည်(၂ြကိမ်)နှင့် ြမတ်ရှင် အလ္လာဟ်မှအပ ကိုးကွယ်ရာ မရှိပါ(၁ြကိမ်)တို့ြဖစ်ပါသည်။ ြမို့ရွာများတွင် ၎င်းနှိုးေဆာ်သံ ပျံ့လွင့်ြကားရြခင်းြဖင့် မေကာင်းဆိုးဝါးနှင့် မာရ်နတ်(ရှိုက်တွာန်)များရန်မှ ကင်းေဝးြပီး မဂင်္လာအြဖာြဖာကျေရာက်ေြကာင်း သွန်သင်ထားပါသည်။
(၄) ဝတ်ြပုေဆာင်
ပင်မဝတ်ြပုေဆာင်တွင် တရားေဟာစင်ြမင့်(မင်န်ဗရ်)တစ်ခုရှိြပီး ေရှ့ေဆာင်ဆရာမှ ထိုစင်ြမင့်ထက်မှေန၍ ေသာြကာေန့တိုင်းနှင့် ကျန်ေန့များတွင် အခါအားေလျာ်စွာ တရားေဟာဆံုးမစကားေြပာပါသည်။ ဝတ်ြပုေဆာင် များမှာ အခန်းလွတ်များြဖစ်ြကြပီး ေရှ့ေဆာင်ေနာက်မှလိုက်၍ လူစုလူေဝးြဖင့်ဝတ်ြပုြကရန်အတွက်ြဖစ်ပါသည်။ ဝတ်ြပုမှုမှာ ကုရ်အာန်ကျမ်းြမတ်ပါ ပါဒေတာ်များ ရွတ်ဖတ်သရဇ္ဇယ်ြခင်း၊ ဆုေတာင်းြခင်း၊ ဂုဏ်ေတာ်တသြခင်းနှင့် ေမတ္တာပို့သြခင်းများ ကို ရပ်ြခင်း၊ ဦးညွတ်ြခင်း၊ ထိုင်ြခင်းနှင့် ဦးချြခင်းအေနအထားများြဖင့် ြပုြခင်း ြဖစ်သည်။ ပံုမှန်ေန့စဉ် ငါးြကိမ်စုေဝး ဝတ်ြပုြခင်းအြပင် ဝတ်ြပုေဆာင်များတွင် တစ်ဦးချင်းအလိုက် ေသာ်လည်းေကာင်း၊ အုပ်စုလိုက်ေသာ်လည်းေကာင်း တရားေဆွးေနွးြခင်း၊ ကျမ်းစာများဖတ်ရှုြခင်း၊ ဂုဏ်ေတာ်တသြခင်း၊ တရားဆင်ြခင်ြခင်းနှင့် ထိုင်ြခင်း (မုရာကဗာ)၊ ရမဒွန်ဥပုသ်လြမတ်တွင် တရားစခန်းဝင်ြခင်း(အိသိကားဖ်)တို့ကိုလည်း ြပုလုပ်ြကပါသည်။ ဝတ်ြပုေဆာင်ထဲတွင် ကုရ်အာန်ကျမ်းလာ ပါဒေတာ်များနှင့် တမန်ေတာ်ြမတ်၏ ဆံုးမစကားများကို ချိတ်ဆွဲထားေလ့ရှိသည်။ ကုရ်အာန်ကျမ်းေတာ်ြမတ်နှင့် ဆံုးမစာများကိုလည်း ဝတ်ြပုသူတို့ ဖတ်မှတ်နိုင်ရန် စာအုပ်ဗီရိုများြဖင့် စီစဉ်ထားေပးသည်။
(၅) ဝတ်ေကျာင်းေတာ်ထဲတွင်
သာေရးနာေရးကိစ္စများြဖစ်ေသာ ေသဆံုးသူအတွက် ဝတ်ြပုဆုေတာင်းေပးြခင်း၊ လူမှုအေရးကိစ္စများနှင့်ပတ်သက်ြပီး အစ္စလာမ့်ဓမ္မသတ်မှူးများမှ ဆံုးြဖတ်မှုများေပးြခင်းနှင့် ေစ့စပ်ေြကာင်းလမ်းထိမ်းြမားြခင်း၊ ေန့ထူးညြမတ်များနှင့် ရမဒွန်ဥပုသ်လြမတ်တွင် အလှူအတန်းများလုပ်ြခင်းစသည်တို့ကိုလည်း ြပုလုပ်ပါသည်။ အချို့ဝတ်ေကျာင်းေတာ်များတွင် လူမှုဖွံ့ြဖိုးေရးအတွက် စာြကည့်တိုက်နှင့် ေဆးခန်းများတွဲဖက် ဖွင့်ထားြခင်း မျိုးလည်းရှိပါသည်။
(၆) ဗလီဝတ်ေကျာင်းေတာ်များနှင့် ဘာသာြခားညီေနာင်များ
အစ္စလာမ့်သင်ြကားမှုအရ ဟဂျ်ဘုရားဖူးရန်အတွက် သီးသန့်ြဖစ်ေသာ ကာဘာေကျာင်းေတာ်(ြမင့်ြမတ်မှုအရ သာလွန်ေသာ်လည်း ကျန်ဝတ်ေကျာင်းေတာ်များနည်းတူ အခန်းလွတ်ပင်ြဖစ်သည်)မှအပ ကျန်ဝတ်ေကျာင်းေတာ်များ အားလံုးကို ဘာသာြခားညီေနာင်များအေနြဖင့် ရည်ရွယ်ချက်ေကာင်း(ဥပမာ- ဝတ်ေကျာင်းေတာ်နှင့် ဝတ်ြပုမှုကို သိလို ေလ့လာလိုြခင်းမျိုး)ြဖင့် ဝင်ေရာက်နိုင်ပါသည်။ ဘာသာတရားတိုင်း လိုလိုတွင် ဝတ်ြပုကိုးကွယ်မှုဆိုင်ရာ ထွဋ်ြမတ်အေဆာက်အဦးများနှင့်ပတ်သက်၍ ရိုေသမှု စည်းမျဉ်းများ ရှိြကပါသည်။
အစ္စလာမ်တွင်လည်း ဗလီဝတ်ေကျာင်းေတာ်များနှင့်ပတ်သက်၍ ရိုေသမှုဆိုင်ရာ စည်းများ(ဥပမာ- အစ္စလာမ့်တရားေတာ်က သတ်မှတ်ထားသည့် ကိုယ်သန့်စင်မှုရှိြခင်း၊ ဟီရိဩတပ္ပနှင့်အညီ လံုြခံုစွာ ဝတ်ဆင်ထားြခင်း၊ အမျိုးသားနှင့် အမျိုးသမီး မေရာယှက်ြခင်းစသည်တို့)ရှိပါသည်။ ထိုစည်းများကို လိုက်နာနိုင်ေသာ ဘာသာြခားမိတ်ေဆွများအေနြဖင့် မိမိညီေနာင် မွတ်စ်လင်မ်နှင့်အတူ ဝတ်ေကျာင်းေတာ်များသို့ ေလ့လာဝင်ေရာက်နိုင်ပါသည်။ တမန်ေတာ်ြမတ်မုဟမ္မဒ်သခင် သက်ေတာ်ထင်ရှားရှိစဉ် ခရစ်ယာန် သံအဖွဲ့လာေရာက်စဉ် ဂုဏ်ေပးလက်ခံေတွ့ဆံုခဲ့ြပီး တမန်ေတာ်ြမတ် ဝတ်ေကျာင်းေတာ်ထဲသို့ ဝင်ေရာက်ခွင့်ေပးခဲ့ေပသည်။ အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ လွတ်လပ်ေရးဖခင် ဟိန္ဒူဘာသာဝင် ဂန္ဒီြကီးမှာ အစ္စလာမ့်အလင်းြပပုဂ္ဂိုလ်ြကီး မုဟမ္မဒ်သခင်ကို ေလးစားလို့ပါဟုဆိုကာ သဖက်ပိုင်းေလးကို ပုခံုးတစ်ဖက် တင်ကာ ဗလီဝတ်ေကျာင်းေတာ်များတွင် ရံဖန်ရံခါ လာေရာက်ထိုင်ေနတတ်သည်ကို သမိုင်းစိတ်ဝင်စားသူတိုင်း ေလ့လာဖူးလိမ့်မည်။
ယေန့သတင်းစာမျက်နှာများတွင်လည်း ဘာသာြခား နိုင်ငံေခါင်းေဆာင်များနှင့် ဘာသာေရးေခါင်းေဆာင်များ မွတ်စ်လင်မ်အများစုရှိရာ နိုင်ငံများသို့ ချစ်ြကည်ေရးခရီးလာေရာက်စဉ် ဗလီ ဝတ်ေကျာင်းေတာ်များသို့ သွားေရာက်သည်ကို ေတွ့ေနရေပသည်။
ြငိမ်းချမ်းသူ
